Call for papers

Samotność - 14 maja 2021

Zapraszamy do nadsyłania propozycji wydawniczych do nowego numeru czasopisma naukowego „Polisemia” (1/2021), którego tematem przewodnim jest SAMOTNOŚĆ.

Według Georges’a Minois’a samotność towarzyszy człowiekowi od zarania. Jest wpisana w ludzką kondycję i wyznacza granice naszej egzystencji. Najczęściej – w postaci osamotnienia czy przymusowej izolacji od społeczeństwa – bywa uznawana za wartość negatywną. Niekiedy staje się jednak przedmiotem pożądania, o czym możemy się przekonać po lekturze mistyków, takich jak Mistrz Eckhart, który w odosobnieniu widział szansę dla człowieka do prawdziwego spotkania z samym sobą.

Michel de Montaigne zwracał uwagę na emancypacyjny potencjał samotności, utożsamiając ją z wewnętrzną wolnością. Henryk Elzenberg wiązał ją ze sztuką, twierdząc, że prawdziwa poezja to wyraz samotności duszy, Emil Cioran zaś przypisywał jej właściwości terapeutyczne („samotność jest naturalnym środowiskiem poznania, zewnętrznym warunkiem koniecznym do wyodrębnienia rzeczy nieindywidualizowalnych, kiedy żyje się w ich wnętrzu. Jest najlepszym balsamem na rany dla tych, którym zadało je ich życie wewnętrzne, subiektywne”).

Problem samotności bez wątpienia zyskał na popularności dzięki romantykom i egzystencjalistom, którzy widzieli w niej wehikuł podmiotowej sprawczości i zdolności twórczych. Współcześnie samotność stała się przedmiotem badań w nurcie loneliness studies oraz monoseologii. Ich przedstawiciele – John G. McGraw, Lazare Mijuscovic, a w Polsce Piotr Domeracki – próbują konceptualizować ją filozoficznie, korzystając jednocześnie obficie z rozmaitych tekstów kultury oraz zdobyczy współczesnej psychologii i socjologii.

W ostatnim czasie, którego dominantą jest niewątpliwie pandemia, samotność zyskała jeszcze inne oblicze. Konieczność utrzymywania dystansu społecznego, pozostawania w kwarantannie i stanie tzw. samoizolacji stały się naszą codziennością, a samotność jednym z jej głównych składników. To właśnie dlatego interdyscyplinarny krytyczny namysł nad tym zagadnieniem wydaje się dziś tak aktualny i tak bardzo potrzebny.

Proponowane zagadnienia:

  • ambiwalencja: samotność jako wybór a przymusowe osamotnienie, narzucona izolacja/separacja;

  • poetyki samotności: romantyczna, modernistyczna, postmodernistyczna, współczesna; świecka – religijna;

  • samotność w sieci, samotnik XXI wieku;

  • sam(otn)ość jako samodzielność, podmiotowa autarkiczność, samodecydowanie;

  • autentyczność „ja”: bycia-samym/samą, bycie-sobą;

  • samotność jako metafora ludzkiej kondycji, wyróżnik egzystencji;

  • samotność – kategoria teoretyczna i estetyczna: ujęcia filozoficzne, artystyczne, teologiczne, socjologiczne i psychologiczne;

  • „Nikt nie jest samotną wyspą” (T. Merton), „człowiek jest istotą społeczną” (Arystoteles) – czy dziś samotność to anonimowość, wykluczenie z gry, a może prawdziwa wolność/niezależność;

  • samotność a nuda: inercja czy stymulator twórczości;

  • introwertyczność, monadyczność samotnika i samotność publiczna, wśród innych, eks-centryczna;

  • melancholia, dekadentyzm, depresja;

  • zamknięcie, klaustrofobiczność, dośrodkowość, redukcja – figury samotności;

  • artyści i ich wieże z kości słoniowej, dandysowska dyferencjacja i dystynkcja – samotność jako poza;

  • pandemiczne osamotnienie – samoizolacja, kwarantanna, ograniczenie kontaktów społecznych i ich skutki psychologiczne.

Proponowana lista zagadnień nie wyczerpuje problematyki numeru, dlatego zachęcamy też do nadsyłania własnych propozycji.

Teksty (wraz z bibliografią, abstraktem i słowami kluczowymi w języku polskim i angielskim) prosimy przesyłać na adres e-mail redakcji (redakcja@polisemia.com.pl) do 14 maja 2021.

Teksty należy przygotować zgodnie z wymogami edytorskimi.

Szaleństwo - 1 września 2021

Zapraszamy do nadsyłania propozycji wydawniczych do nowego numeru czasopisma naukowego „Polisemia” (2/2021), którego tematem przewodnim jest SZALEŃSTWO.

Szaleństwo jest jednym z lepiej opracowanych i niezmiennie obecnych problemów w kulturze. W niektórych epokach i nurtach szaleństwo zajmuje miejsce szczególne, jako źródło inspiracji czy środek wyrazu. Romantyczne szaleństwo stało się metaforycznym postulatem irracjonalizmu; dla surrealistów (obok marzeń sennych) – jądrem twórczości. Szaleństwo rozumiane jako choroba umysłowa uznać można za interdyscyplinarne pojęcie, na styku nauki i sztuki. Jednak nie należy go definiować jedynie jako stanu psychicznego. Słownik Języka Polskiego wskazuje dodatkowo na dwa inne tropy – szaleństwo rozumiane jako „postępowanie wykraczające poza przeciętne normy, zwyczaje” oraz szaleństwo jako „hulanka, zabawa”. Tym, co w każdym z tych znaczeń zdaje się pozostawać niezmienne, jest dualistyczna natura terminu, łącząca duszę i ciało – bez względu na to, czy uznamy szał jako zaburzenie, chwilowe uniesienie czy przekraczanie granic. Michel Foucault w Historii szaleństwa w dobie klasycyzmu zwraca uwagę, że: „Obłąkany odsłania elementarną prawdę o człowieku, sprowadzoną do jego pierwotnych pragnień, prostych mechanizmów, najwęższych uwarunkowań cielesnych”. Z tym rozpoznaniem doskonale korespondują słowa Jacques’a Lacana, w których podkreślał: „Nie rozumiejąc szaleństwa, nie tylko nie można pojąć istoty bycia człowiekiem, lecz nie można być człowiekiem, nie mając w sobie szaleństwa jako granicy własnej wolności”.

Szaleńczy dualizm jest również oparty na kilku innych antynomiach – i to przez ich pryzmat bywa najczęściej rozpatrywany. Wśród nich warto wymienić: tendencje do genderowej klasyfikacji niektórych chorób psychicznych; kwestię różnic kulturowych w percepcji szaleństwa – od tabuizacji po gloryfikację (chociażby w społecznościach szamańskich); czy aspekt metafizyczny w wyróżnieniu szaleństwa „świeckiego” i boskiego szału.

Proponowany przez nas temat jest więc jedną z tych uniwersalnych ludzkich kondycji, która zdaje się istnieć niejako ponad czasem i terytorium. Jak pisze Samuel Beckett: „Wszyscy rodzimy się szaleni. Niektórzy już tacy pozostają”.

Proponowane zagadnienia:

  • Szaleństwo normatywne – szaleństwo patologiczne;

  • Anomalia czy normalność;

  • Przekleństwo czy wyzwolenie;

  • Poetyka obrazowania szaleństwa, język (o)błędny;

  • Szaleństwo jako wolność, jako wyraz autentyczności, jako konstytucja podmiotu;

  • Szaleństwo represjonowane, pozostające pod nadzorem, kwestia segregacji „szalonych”;

  • Szaleństwo i medykalizacja;

  • Sakralny wymiar szaleństwa – ekstaza religijna, szaleńcy boży;

  • Szaleństwo kobiet, figura XIX-wiecznej histeryczki, topos „wariatki na strychu”;

  • Heterotopie dewiacji – obraz szpitali psychiatrycznych;

  • Genderowa klasyfikacja chorób;

  • Szaleństwo a stan wyjątkowy;

  • Choroba psychiczna jako metafora;

  • Choroby psychiczne a polityka – biopolityka, eugenika;

  • Szaleństwo a geniusz.

Proponowana lista zagadnień nie wyczerpuje problematyki numeru, dlatego zachęcamy do nadsyłania własnych propozycji.

Teksty (wraz z bibliografią, abstraktem i słowami kluczowymi w języku polskim i angielskim) prosimy przesyłać na adres e-mail redakcji (redakcja@polisemia.com.pl) do 1 września 2021.

Teksty należy przygotować zgodnie z wymogami edytorskimi.

Montaże - nabór ciągły

Zespół redakcyjny “Polisemii” zaprasza wszystkich zainteresowanych do nadsyłania tekstów do nowego działu MONTAŻE. Pragniemy stworzyć przestrzeń wspólnotową dla osób które niezmiennie porusza ta dziwna instytucja zwana kulturą.

W dziale zamieszczać będziemy krótsze i dłuższe formy: eseje, teksty krytyczne, analizy tekstów kultury, rozmowy i recenzje książek, eseje wizualne, które w jakiś sposób mogą korespondować z powstającymi równolegle artykułami naukowymi [lub: z bieżącym numerem czasopisma]. Z zainteresowaniem zapoznamy się również z tymi tekstami, które nie wpisują się w aktualnie proponowany temat wydawniczy!

Do działu Montaże przyjmujemy teksty, których długość nie przekracza 25 tys. znaków ze spacjami i przypisami dolnymi. Nadesłane propozycje przechodzić będą jedynie recenzję wewnętrzną (bez procedury double blind review).